25 september 2022
Constantijn senior dacht zijn kinderen een grootse toekomst toe en deed er alles aan om daar handen en voeten aan te geven, als coach, als kruiwagen, als financier. Je kunt niet zeggen dat zijn opzet mislukt is, want vier van de vijf kinderen hadden een behoorlijk bestaan, ook in maatschappelijk opzicht. Helaas overleed nummer vier, Philip, al op 24-jarige leeftijd, maar nummer twee, Christaan, werd zelfs de bekendste van alle Huygensen. En nummer één trad in de voetsporen van zijn vader door ook secretaris van de prins te worden, in dit geval ging het om stadhouder- koning Willem III.
Deze junior hield ook net als zijn vader een dagboek bij, tot een jaar voor zijn dood. Hij stopt ermee als hij zijn functie van secretaris neerlegt.
Vele jaren verkeert deze Constantijn de jongere in de hoogste kringen van het Haagse en het Engelse hof. Op een terughoudende manier vertelt hij in zijn dagboek van allerlei personen, van intriges, roddel, horloges en kwalen. Dat terughoudende is een karaktertrek van de man. Hij lijkt me erg introvert, somber ook en hij laat zich de kaas van het brood eten. Hij miste de brille en assertiviteit van senior.
Dit zeg ik nu ik Schaduwleven heb gelezen, een pil van ruim 700 bladzijden waarin Jan Paul Schutten een stevige selectie van de laatste acht jaren dagboek hertaalt. We beginnen in 1688 met een afschuwelijke veldtocht door het zuiden van Engeland. Huygens vergezelt zijn baas als die op weg is om al vechtend op de Engelse troon te komen. Constantijn is dan zestig en je merkt aan alles dat het voor hem niet meer hoeft, maar hij houdt de schijn op.
Hij heeft veel last van jicht. Dat meldt hij steeds, maar altijd met de mededeling dat hij het niet heeft laten merken. ‘Keeping up appearances.’ Het laat zien hoe hij zich gedraagt, maar ook wat hem vooral bezig houdt.
Je merkt ook, tussen de regels door, want zelf heeft hij het niet in de gaten, hoe anderen hem maar een ouwe man, een blok aan het been beginnen te vinden, of iemand om een poot uit te draaien.
Toch is deze Huygens jr lang een voorbeeld voor me geweest, een voorbeeld dat ik niet heb nagevolgd.
Gedichten schreef hij al heel lang niet meer. Over muziek lees ik niet, maar hij was en bleef een kunstliefhebber en – kenner bij uitstek. Als het daarom ging, wisten Willem en Mary hem onmiddellijk te vinden. Maar ooit tekende hij zelf ook. En veel. Als koning Willem hem er nog eens naar vraagt, zegt Constantijn dat hij dat niet meer doet.
Jammer. Huygens reisde veel en op al zijn reizen maakte hij tekeningen, zeg van zo’n 12 bij 18 centimeter. Een jaar of veertig geleden heb ik die wel eens tentoongesteld gezien. De man kon heel goed tekenen. Ook dat deed hij voor zichzelf. Ik fotografeer graag, maar ergens diep in mij zit een klein Constantijntje dat me zegt: eigenlijk zou je dit moeten tekenen. Ik heb nooit echt naar hem geluisterd.
Daarom valt het me wel een beetje tegen dat hij daar zelf in de jaren tachtig, zeg maar vanaf zijn 55ste ook mee is gestopt. Sloeg de moeheid toe, een mentale moeheid? Ik denk het. Hij had niets met het hof, stond buiten de intriges, keek liever naar tekeningen van Breugel of Michelangelo en mopperde over zijn enige zoon Tien, die inderdaad nooit zou deugen.
In de negentiende eeuw kregen de dagboeken van junior weer aandacht en vervolgens werd hij afgebrand. Ten onrechte denk ik.
Ook denk ik dat hij gelukkiger geweest zou zijn als hij was blijven tekenen.
En ik? Zelf ben ik daar nog te jong voor. Dat is iets voor later.
Jan Paul Schutten, Schaduwleven. Het dagboek van Constantijn Huygens jr. Uitgeverij Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen 2021.
J.F. Heijbroek [red], Met Huygens op reis. Tekeningen en dagboeknotities van Constantijn Huygens jr. (1628 – 1697), secretaris van stadhouder-koning Willen III. Uitgeverij Terra, Zutphen [1982]