20 augustus 2022
Weliswaar wordt de tweekoppige bemanning van de Lutina niet teruggevonden, maar 88 jaar na dato, in 1976, komt daar verandering in. De Zuiderzee is dan al lang geen Zuiderzee meer, maar intussen wijkt ook het water voor land, in dit geval het land van de vader van Ype, de man die me het verhaal vertelde, maanden geleden al.
Het wrak kwam tevoorschijn. Alleen had niemand verwacht dat er nog een man aan boord zou zijn. Die was tijdens de storm met een been onder de lier beklemd geraakt en had niet overboord kunnen slaan. Hij had nog laarzen aan. Er lag kleingeld op de plaats waar ooit een broekzak moet hebben gezeten. Nog weer later wezen DNA-tests uit dat het hier om de schipper ging, om Jan Kisjes dus. En zo hebben zijn nazaten hun verdwenen voorvader weer terug.
Zijn skelet ligt bij Batavialand in een vitrine, op een deel van de schelpen die hij met zijn praam vervoerde in de noodlottige nacht.
Ik was nieuwsgierig geworden naar het verhaal en daarom vroeg ik er Ype vorige week nog eens naar. Daarom lijkt het nu alsof ik er zoveel van weet. Eergisteren zond hij me nog wat informatie die hij blijkbaar had overgehouden van een bezoek aan Batavialand bij Lelystad.
Tijdens het schrijven van dit stukje kwam ik een uitgebreid verslag tegen van de wederwaardigheden van het schip en zijn bemanning, maar nu blijkt ook dat er in mei van dit jaar een prachtige podcast over de Lutina is gemaakt.
Je kunt je afvragen wat je met de leeftijd van de schipper en zijn knecht moet, 68 en 64 jaar. Was het gewoon om op die leeftijd met zijn tweeën nog zo’n tocht te ondernemen? Vooral als je bedenkt dat onderzoek duidelijk maakte dat Kisjes indertijd al kreupel moet zijn geweest. Ik had me kunnen voorstellen dat er naast een of twee oude mannen, van wie er eentje slecht ter been was, ook nog een jonger iemand bij zou zijn. Of onderschatte ik die kerels toch?
Het zullen de matige inkomsten zijn geweest die de mannen ertoe brachten om ook op zo’n hoge leeftijd nog vrachten te varen.
Je kunt je vervolgens afvragen of ze de ellende die hun te wachten stond niet hadden kunnen voorzien. Als je je leven lang al dergelijke tochten maakt, dan waag je je met zo’n overbeladen schuit niet op de Zuiderzee als er een storm dreigt. Het was bekend dat het daar flink kon spoken en blijkbaar wisten ook anderen schippers op die 20ste november van 1888 dat het die nacht erg gevaarlijk zou worden.
Had het feit dat dit hun laatste tocht zou zijn de mannen overmoedig gemaakt? Ik vermoed het. Juist omdat ze gepokt en gemazeld waren als mannen van het water, moeten ze gedacht hebben dat ze het wel zouden redden.
Al met al weten we daar niks van, maar wel hebben we het verhaal en naar ik intussen heb begrepen ook de stoffelijke bewijzen van de gebeurtenissen. Een maand of wat geleden zijn wij Batavialand langsgelopen, Aat en ik. Ik zal er toch nog eens een keer naar binnen moeten om meneer Kisjes gedag te zeggen.
Van de gebeurtenissen rond de Lituna is
https://podcastluisteren.nl/ep/Het-wrakke-water-1-Het-mysterie-van-de-Lutina#/
https://www.flevolanderfgoed.nl/home/erfgoed/oostelijk-flevoland-2/scheepswrakken-2/lutina.html