10 maart 2025
In de koffiehoek van the National Gallery hangen vijf levensgrote reproducties op linnen. Ze zijn te koop in de museumwinkel, voor 120 pond. De originelen vind je elders in dit gebouw. Daar moet je meer voor neertellen; waarschijnlijk zijn ze niet te koop. Het zijn alle vijf werken van Schotse schilders. We keken er gisteren naar en vandaag weer. Het gezicht op Edinburgh van William Crozier heeft onze voorkeur, maar mijn nieuwsgierigheid wordt wat meer gewekt door een met zomers blauw, maar ook een donkere lucht en een kluitje kinderen in de duinen. Het ziet er nogal rommelig uit, lijkt wel een collage. Ik zie het niet goed.
Na de chocolademelk (Mente) en de koffie (ik) zien we de vijf originelen en ze zien er in werkelijkheid indrukwekkender uit dan op de op linnen afgedrukte foto. Gelukkig maar.
De maker van het merkwaardige zeegezicht blijkt William MacTaggart te zijn. Een Schot die zijn kindertijd doorbracht op een stukje land omgeven door zee en duin en die daar nooit los van kwam, niet van die omgeving – al woonde hij later in Edinburgh – en niet van zijn kindertijd. Er hangen veel werken van MacTaggart, die
leefde van 1835 tot 1910. Dat verklaart waarom hij wortelt in de wat sprookjesachtige, symboolgevoelige wereld van de pre-rafaelieten. En hij heeft al vrij jong succes met zijn werk. Een succes dat hem niet verlaat. Wel verandert zijn stijl ingrijpend. Maar de kinderen en vooral het land- (vaak het zee-) schap blijven. Ook die hang naar symboliek blijft, maar hij wordt veel impressionistischer. Hij doet met zijn werk aan Turner denken, maar ook wel aan Constable. In ieder geval heeft hij aan deze twee schilders gedacht. Hij werkt vaak groot, ook buiten. En de verf en de kleur en de streken die je met een kwast kunt zetten gaan er meer toe doen.
In het museum zie je zijn werk groeien en veranderen. Een indrukwekkende schilder.
Wat mij vooral fascineert is dat hij op latere leeftijd, zijn verf meer materie laat zijn, daarom houd ik zo van impressionisten. Dan zijn er nog die kinderen. Zoals die in het gras, maar vooral ook in de duinen kunnen liggen, lijkt het wel of ze daar ontstaan zijn. Dat is ook zo, ze zijn er ontstaan als objecten van verf, maar tegelijkertijd zijn ze ook deel van de duinen, die op hun beurt weer in hun element zijn met de zee en met de zware dreigende lucht.
Een landschap met alles wat er op en aan zit als eenheid, ondanks die contrasten. Zoals een kind in de storm dat kon voelen terwijl het in de duinen ligt. Zoals een schilder van voorbij de vijftig dat voelt als hij aan zijn kindertijd denkt.
William MacTaggart is fantastisch.