Liudger

Er is bij de oude markt van Norden van alles op een charmante manier misLgegaan. Dat de klokkentoren apart staat van de kerk is in Ost-Friesland meer regel dan uitzondering, maar dat er een drukke weg tussen beide door rijdt, is toch wel bijzonder. De Utrechter in mij zou daar niet van op moeten kijken. Vijftien jaar lang fietste ik dagelijks twee keer tussen Domkerk en toren door. Nu veel minder vaak maar als ik het op maandelijks houd, ben ik voorzichtig. Komt nog bij dat je jaar en dag op het Domplein uit moest kijken voor de bus van lijn 2 die onder de toren tevoorschijn kon komen om het plein op te draaien. En omgekeerd. Maar in Utrecht heeft in 1674 de nood een storm de wet gebroken, hier in Norden is de toren moedwillig een eind van de kerk gezet. En die drukke weg? Zoiets zouden ze nu niet meer doen. In alle oude steden was het gebruikelijk om auto’s allemaal uit te nodigen om naar het centrum van een stad te komen om daar hun auto’s op het oudste en belangrijkste plein te parkeren. Daar is men intussen wel van terug gekomen, omdat auto’s een nauwelijks te verdelgen onkruid blijkt te zijn, maar dat valt lang niet altijd mee. Hier in Norden blijkbaar niet. (En wat dacht je van het Janskerkhof? mompelt deze Utrecht nog even). Al met al ligt die ongelofelijke Sankt Ludgeri-Kirche langs een drukke weg én aan de historische markt, zonder te durven oversteken.

Ook wij moeten daar de tijd voor nemen. Vooral op de terugweg. Na een bezoek aan de kerk zijn we namelijk het Theemuseum in gelopen. Daar heb je er in deze contreien nog twee van, heb ik intussen ontdekt: thee is een kostbaar goed in Ost-Friesland. Wist je bijvoorbeeld dat er hier elf keer zoveel thee wordt gedronken als in de rest van Duitsland?

Ook las ik in dat museum dat in het midden van de negentiende eeuw de Chinezen voor hun thee uitsluitend in zilver betaald wensten te worden door de Engelsen, toen de vrijwel enige handelspartner. In invoer

van producten van elders was men niet geïnteresseerd. Zilver wilde men in China en niet iets anders, wel export, geen import. Dat voerde de beschikbaarheid en de prijs van zilver behoorlijk op, wat Engeland oploste met een zeer bloeiende, maar illegale opiumhandel, een handel die de Engelsen dan ook verzilverd wilden zien, letterlijk. Intussen raakte half China aan de opium dankzij de narcoticastaat die Engeland was. Toen de Chinese regering deze onfrisse handel een halt toe riep, sloegen de drugsdealers uit Brittannië toe met een complete oorlogsvloot wat er in resulteerde dat China Hong Kong aan Engeland moest afstaan. In dat theemuseum kreeg ik plotseling begrip voor de Chinezen.

Maar ik had het over de kerk willen hebben, die niet alleen wonderlijk gesitueerd is, maar er ook bijzonder uitziet. Vanuit het zuiden lijkt het een keurige basiliek met een forse kooromgang. Als je bij het theemuseum, dus vanuit het noorden, nogal lang moet wachten om over te steken valt behalve die losse toren ook op dat die kerk een laag schip heeft waar vervolgens een flinke dwarsbeuk bovenuit steekt, maar daarbovenuit torent dan weer een wel bijzonder kloek koor. Het is een schitterend zootje, daar op die onmogelijke plek.

Dan ben je nog niet eens binnen geweest. Wij wel, wij deden dat al voordat we naar het theemuseum gingen. Binnen voerde een horror vacuï een schitterend bewind. De hele boel is met galerijen en herenbanken dichtgetimmerd en van vrolijke kleuren voorzien en op een merkwaardige wijze heeft de grote Arp Schnitger bij de viering zijn mooiste orgel om een pijler geplakt.

Waarom staan die banken hier? vraag ik en ik wijs naar hedendaagse banken die me aan een gymzaal doen denken. Een mevrouw vertelt me dat de koster vandaag vrij is. Morgen haalt hij deze banken weer weg. Ze waren voor een concert, gisteravond. Op een tafel vind ik het programma. Als ik dat geweten had.

Is er in Friesland, Groningen en Ost-Friesland, dus in het walhalla van de kerkgebouwen, wel een mooiere kerk te vinden dan deze, de Noord-Nederlandse Liudger gewijde kerk? wil Mente weten. Ik zou het even niet kunnen zeggen.